Halloween, niet zo nieuw als je denkt...

De naam "Halloween" is afgeleid van Hallow-e'en, ofwel All Hallows Eve, (Allerheiligenavond), de avond voor Allerheiligen, 1 november. In de Iers-Keltische kalender begon het jaar op 1 november, dus 31 oktober was oudejaarsavond. De oogst was binnen, het zaaigoed voor het volgende jaar lag klaar en dus was er even tijd voor een vrije dag, het Keltische Nieuwjaar of Samhain (uitspraak Saun, het Ierse woord voor de maand november).

Samhain was ook nog om een andere reden zeer bijzonder. De Kelten geloofden namelijk dat op die dag de geesten van alle gestorvenen van het afgelopen jaar terug kwamen om te proberen een levend lichaam in bezit te nemen voor het komende jaar. In Groot-Brittannië werd Halloween vooral door de Kelten gevierd.

De geesten die uit dode mensen op zouden rijzen, werden aangetrokken door voedsel voor hen neer te leggen voor de deuren. Om echter de boze geesten af te weren droegen de Kelten maskers. Toen de Romeinen de Britse eilanden binnenvielen, vermengden ze de Keltische traditie met hun eigen tradities, die eind oktober natuurlijk de viering van de oogst betroffen en ook het eren van de doden.

In de negende eeuw van de huidige tijdrekening steekt een Europees christelijk gebruik de zee over en vermengt zich met het Halloweenfeest. Op Allerzielen - 2 november - gingen in lompen gehulde christenen in de dorpen rond en bedelden zielencake (brood met krenten). Voor elk brood beloofden ze een gebed te zeggen voor de dode verwanten van de schenker, om op die manier zijn bevrijding uit de tijdelijke straffen van het vagevuur te versnellen en zodoende zijn opname in de hemel te bespoedigen. Het "Trick or Treat" spelletje vindt wellicht daar zijn oorsprong.

Het feest is in de negentiende eeuw door Ierse immigranten naar de VS gebracht. In Ierland was de aardappeloogst mislukt, de Grote Hongersnood decimeerde razendsnel de bevolking en de Ieren begonnen omstreeks 1840 massaal naar Amerika te vluchten. En zoals vaker voorkwam onder migranten: in den vreemde zoekt men contact en steun bij elkaar. Het heimwee naar de roots wordt verzacht in het verder beleven en onderhouden van de eigen feesten en gebruiken. In de VS duikt dan de bekende jack-o'-lantern-pompoen op, die in de hele wereld wellicht het bekendste gezicht van Halloween is.

Halloween, het Oeroude oktoberfeest, wordt sindsdien uitbundig gevierd in Amerika en is inmiddels behoorlijk in opkomst in andere landen, waaronder België en Nederland.

In de jaren ’80 waaide Halloween over naar de grote steden in Europa zoals Parijs en Londen en neemt sindsdien met de jaren nog steeds in omvang toe. Ook in onze contreien neemt het vieren van Halloween in betekenis en omvang toe.

Vroeger werd Halloween in België en Nederland vooral op kleine schaal gevierd, maar sinds enkele jaren is de trend definitief gezet en heeft dit folkloristisch evenement duidelijk onze streken veroverd. In vele steden en dorpen trekken grote optochten door de straten, winkels versieren hun etalages, pompoenen worden voor de deur gelegd en speciale Halloweenmenu’s worden aangeboden in hotels en restaurants.

Ook tv-zenders vullen de filmavond van 31 oktober inmiddels traditiegetrouw op met griezelfilms en de bioscopen maken er tegenwoordig een speciale griezelavond van. Dan nog maar te zwijgen over de vele Halloweenparty’s in scholen, buurthuizen, cafés, clubs en discotheken en van de vele al of niet uitgekerfde pompoenen die men in die periode aantreft voor de voordeur of in de tuin van menig huis.

Meer en meer kinderen halen snoep op, 'trick or treat', en wie zich daar te oud voor voelt, gaat gewoon feesten. Halloween, een feest met een oeroude geschiedenis, is uiteindelijk door de jaren heen geëvolueerd naar een groots en vooral gezellig familiegebeuren.